Sargam Lession 1

*सरगम अध्याय १*

कीबोर्ड किंवा हार्मोनियमसह संगीत कसे वाजवायचे हे आपण शिकू शकतो परंतु सरगमचा सराव केल्याशिवाय आपण हे करू शकत नाही. हार्मोनियम किंवा कीबोर्ड वाजत असताना गाणे गा. सरगमची सराव करणे हार्मोनियम किंवा कीबोर्ड गायकासाठी महत्वाचे आहे.

• राग कल्याण

प्रत्येक थाट हा एक रागदेखील असतो आणि राग कल्याण हा कल्याण थाट मधून आला आहे. रागात कल्याण मध्यम आहे. टीव्हर आणि इतर सर्व नोट्स शुद्ध (पूर्ण) आहेत. राग यमन कल्याण हा संध्याकाळचा राग आहे.  यमन, ईमान, इमान आणि आयमान यांना वेगवेगळ्या प्रकारे नामांकित केलेले आहे, जरी राग टेकड्यांइतका जुना असला तरी त्याचा ऐतिहासिक प्राचीन गोष्टी खाली करणे सोपे नाही. रात्रीच्या पहिल्या तिमाहीत पारंपारिकरित्या प्रस्तुत केले जाते, टीव्हर मध्याम आणि शुद्ध निखाडने एक सुंदर समिती तयार केल्याने कल्याणने त्याचा प्रभावी परिणाम साधला. सप्तकच्या इतर पाच शुद्ध स्वारांच्या दरम्यान शुद्ध गंधर म्हणून काम करणारे वाडी आणि निखड हे सामवाडी म्हणून काम करतात. या रचनेतील व्युत्पन्न राग कल्याण थाट यांच्या विस्तृत मथळ्याखाली गटबद्ध केलेले आहेत. येथे त्याची जात केवळ सरगम ​​अभ्यासासाठी सपुर्ण-संपुर्ण ठेवली जाते.

Sargam Nots

आरोही:-  सा-रे-गा-मा-पा-धा-नी-सा' / S-R-G-M-P-D-N-S '

अमरोही:- सा'-रे-गा-मा-पा-धा-नी-सा / S’-N-D-P-M-G-R-S

• सराव (राग कल्याण)

या व्यायामामध्ये आम्ही मध्य सप्तकामध्ये राग कल्याण नोट्सचा सराव करू. दहापैकी राग कल्याण

महान संगीतकार, संगीतकार, सिद्धांताकार आणि अभ्यासक पंडित विष्णू नारायण भटखंडे,

खाली दिलेल्या संचाचा आधार घेतो: सा,रे,गा,मा,पा,धा,नी. आमच्या नोटेशन सिस्टममध्ये टीव्हर नोट्स दर्शविल्या आहेत. मोठी अक्षरे आणि लाल ठिपके अचल (फिक्स्ड) नोट्स देखील कॅपिटल अक्षरे सह दर्शविल्या जातात परंतु निळ्या बिंदूसह. आधी सांगितल्याप्रमाणे हार्मोनियम / कीबोर्डच्या बाजूला व्यवस्थित बसा. प्रथम तुम्ही रागाच्या आरोहीचा सराव करावा कल्याण सरगम, (सा,रे,गा,मा,पा,धा,नी,सा') म्हणून चढत्या क्रमाने आहे.

Sargam Lession 1

दहा टप्प्यात सरगमची आरोही शिकविली जाईल. आरोहीचे दहा टप्पे पूर्ण केल्यावर तुम्ही अमरोहीचा सराव कराल, जो उतरत्या क्रमावर आहे. सारगम (सा,रे,गा,मा,पा,धा,नी,सा) च्या रूपात. यासाठी प्रत्येक टप्प्यावर आपल्याला पाच ते दहा मिनिटे सरावासाठी घालवावी लागतील. आरोही आणि अमरोहीचा अभ्यास मध्य किंवा मध्यम सप्तकमध्ये असेल. खाली दिलेल्या आकृतीमध्ये तिन्ही सप्तकात राग कल्याण नोट्स दाखवत आहेत. रागा कल्याण हे सर्वोत्कृष्ट आहे. सह प्रारंभ रागा कल्याण नोट्स तिन्ही सप्तकात बोटांच्या नंबरसह दर्शविल्या आहेत.

Sargam Lession 1

• बोट आणि त्यांचे क्रमांक

1:- अंगठा, 2:- तर्जनी, 3:- अनामिका, 4:- मध्यमा, 5:- करंगळी

Sargam Lession 1

• सरगम सराव १. (राग कल्याण आरोही)

1)प्रथम चरण - सा/Sa(तर्जनी 2):-

आम्ही मध्यम सप्तकमध्ये आमची सराव सुरू करू जो नवशिक्यांसाठी सर्वोत्तम असेल. खराजची प्रेस नोट, जी 'सा' आहे. उजव्या हाताच्या तर्जनी बोट नंबरसह. कीबोर्ड नोटच्या आवाजासह आपला आवाज संकालित करण्याचा प्रयत्न करा. कमीतकमी पाच सेकंद 'सा' असे बोलून त्या दाबताना नोट्सवर दबाव ठेवा. आपल्या डाव्या हाताने  कीबोर्ड सरगमच्या या पहिल्या टप्यावर तुम्हाला किमान 5-10 मिनिटे सराव करावा लागेल. सुरुवातीला आपणास  कीबोर्डमसह आपला आवाज समक्रमित करण्यात अडचण येऊ शकते परंतु हळूहळू आपण या अडचणीवर मात करेल 'सा' असलेली ख्रज नोट आकृतीमध्ये निळ्या बिंदूसह दर्शविली आहे. सर्व राग कल्याणमधील मूलभूत धडे मध्यम किंवा मध सप्तकपासून सुरू होतील.

Sargam Lession 1

2)दुसरा टप्पा - रे/Re(अनामिका 3):-

उजव्या हाताच्या मधल्या बोटाने 'रे' असलेल्या रेखबची प्रेस नोट्स आणि त्यावरून आपले बोट हलवू नका. ख्रज नोट आणि केवळ नोट्सवरील दबाव कमी करा. रेखबची नोट दाबून 'रे' म्हणा आणि प्रयत्न करा. पहिल्या टप्प्यात सांगितल्याप्रमाणे आपला आवाज कीबोर्डच्या आवाजासह संकालित करा. पुन्हा 'रे' म्हणा आणि पुन्हा आपला आवाज कीबोर्डसह पूर्णपणे समक्रमित होईपर्यंत सराव करा. आपले अनामिका बोट आणि मध्यम बोटांनी नोट्सवर आवश्यक आहे. खाली दिलेल्या चित्रात रेखाब नोट लाल वर्तुळासह नमूद आहे.

Sargam Lession 1

लक्षात ठेवा की वरील सर्व टप्पे जोडलेले आहेत आणि प्रत्येक टप्प्यात फक्त एक नोट्स जोडली गेली आहे.

3)तिसरा टप्पा - गा/Ga(अंगठा 1):-

गंधर (गा) ची रेखाब नोट्स बोटातून आपल्या बोटाने बोट उंचावत अंगठा आपल्या हाताच्या खाली आणा. आपल दुसर बोट रेखाब नोटवरच उंच करू नका आणि फक्त गंधर जवळ येताना दाब कमी करा. आता पुन्हा आपला आवाज संकालित करण्याचा प्रयत्न करा. गंधर नोट्स पुन्हा पुन्हा पुनरावृत्ती करा आणि किमान 10 मिनिटे याची प्रॅक्टिसची करा.  गांधारच्या खाली चित्रात

लाल वर्तुळासह टीप नमूद केली आहे.

Sargam Lession 1

4)चौथा टप्पा - (कल्याण आरोही) सा, रे, गा/Sa,Re,Ga,(बोटांनी 2,3,1)

2 -3- 1

सा-रे-गा/Sa-Re-Ga
या टप्प्यात आम्ही तिन्ही नोट्स एकत्र मिळवून सराव करू, ज्याचा आपण आधीच अभ्यास केला आहे. अनामिका बोटाने ख्रज नोट्स दाबा 'सा' आणि सुमारे पाच सेकंदांसाठी म्हणा. मग रेखबची 'रे'  नोट दाबून म्हणा सुमारे पाच सेकंद आणि कीबोर्डच्या आवाजासह आपला आवाज संकालित करण्याचा प्रयत्न करा.  आपल्या बोटाने अंगठासह, गांधारची रेखाब नोट दाबा आणि पाच सेकंदासाठी 'गा' म्हणा.

Sargam Lession 1

5)पाचवा टप्पा - सा, रे, गा, मा/Sa,Re,Ga,Ma,(बोटे 2,3,1,2)

2-3-1-2

सा-रे-गा-मा/Sa-Re-Ga-Ma

आता आपल्याला चार स्वर एकत्र शिकायचे आहेत आणि चौथे स्वर म्हणजे 'मा'. मागील पासून नोट 'गा' म्हणा स्टेज आपल्या मधमाची चिठ्ठी वर बोट आणा आणि सुमारे पाच सेकंद 'म' म्हणा. आता परत आणा आपली अनामिका मागील खरज नोटस 'सा' वर आणि पाच सेकंद नंतर व्होक सिंक्रोनाइझिंग प्रेस नोट 'रे' नंतर आणि आपल्या विशिष्ट बोटांनी या चार नोटांचा पुन्हा पुन्हा सराव करा. 'सा ते मा' हा वारंवार सराव कालावधी दहा मिनिटांपेक्षा कमी नसावा. 

प्रत्येक नोटवर सुमारे पाच सेकंद रहा.

Sargam Lession 1

6)सहावा टप्पा - सा, रे, गा, मा, पा/Sa,Re,Ga,Ma,Pa(बोटांनी 2,3,1,2,3)

2-3-1-2-3

सा-रे-गा-मा-पा/Sa-Re-Ga-Ma-Pa

पाचव्या टप्प्यात लक्षात ठेवून आपल्या सरवामध्ये पंचम नोट 'पा' जोडा. आपले बोट वर करून

मध्यम नोट्स आपल्या मधल्या बोटाने पंचम नोट 'पा' दाबा आणि सुमारे पाच सेकंद 'पा' म्हणा.

सुमारे 10 मिनिटे पुन्हा पुन्हा सा, रे, गा, मा, पा चा सराव करा.  स्वारांसह आपला आवाज समक्रमित करताना प्रत्येक सरवातील प्रत्येक नोटवर पाच सेकंद राहण्यासाठी विसरू नका.

Sargam Lession 1

7)सातवा टप्पा - सा, रे, गा, मा, पा, धा/ Sa,Re,Ga,Ma,Pa,Dha(बोटे 2,3,1,2,3,4)

2-3-1-2-3-4

सा-रे-गा-मा-पा- धा/Sa-Re-Ga-Ma-Pa-Dha

सहाव्या टप्प्यापासून आपला दुवा जोडणे आपल्या व्यायामात 'धा' नोट्स जोडा. 'धा' दाबून हे नोट्स म्हणा, आपला आवाज त्यासह संकालित करून. आता तुम्हाला दहा मिनिटे.सा, रे, गा, मा, पा, धा चा सराव करावा लागेल.

Sargam Lession 1

8)आठवा टप्पा - सा, रे, गा, मा, पा, धा, नी/Sa,Re,Ga,Ma,Pa,Dha,Ni (बोटांनी 2,3,1,2,3,4,1)

2-3-1-2-3-4-1

सा-रे-गा-मा-पा- धा-नी/Sa-Re-Ga-Ma-Pa-Dha-Ni

हाताच्या खाली अंगठा फिरवून आपल्या अंगठ्यासह 'नी' नोट्स दाबा आणि जवळजवळ ही नोट्स पाच सेकंद लवकरच त्या स्थितीनंतर आपली अनामिका क्रमांक 2 पुन्हा ख्रज नोट्स 'सा' वर ठेवा आणि

सरगमच्या मागील सरवाप्रमाणे दहा मिनिटांसाठी सा, रे, गा, मा, पा, धा, नी चा सराव करा.

Sargam Lession 1

9)नववा टप्पा - सा, रे, गा, मा, पा, धा, नी, सा'/Sa,Re,Ga,Ma,Pa,Dha,Ni,Sa' (बोटे 2,3,1,2,3,4,1,2)

2-3-1-2-3-4-1-2

सा-रे-गा-मा-पा- धा-नी-सा/Sa-Re-Ga-Ma-Pa-Dha-Ni-Sa'

मागील टप्प्यातून धडे घेत राहिल्यास तिसर्‍या क्रमांकावर आपली ख्रज नोट्स 'सा' वर बोट दाबा

नोट्स दाबताना आठवडा आणि ख्रज नोटसह आपला आवाज संकालित करण्याचा प्रयत्न करा. 

वरील सर्व टप्प्यातील प्रत्येक नोट्स दाबण्याचा कालावधी पाच सेकंदांपेक्षा कमी नसते. आपण हे लक्षात ठेवले पाहिजे की वरील सर्व टप्प्यात फक्त एक टीप जोडली गेली आहे.

Sargam Lession 1

10)दहावा टप्पा - सा, रे, गा, मा, पा, धा, नी, सा' (बोटे 2,3,1,2,3,4,1,2)

आता आपल्याला या आठ स्वारांचा सराव करावा लागेल, ज्या खाली दिल्या आहेतः

आरोही:- सा, रे, गा, मा, पा, धा, नी, सा  डावीकडून उजवीकडे वाजवा, सरगमची आरोही सरगम ​​नोट्सची चढती क्रम आहे. वरील सरगम ​​'सा' नोटमधून आरंभ करतात. मधला सप्तक आणि तिसर्‍या सप्तकची नोट 'सा' पर्यंत संपेल. आपल्याला होईपर्यंत सरगमची आरोही सराव करावी, संकोच आणि आत्मविश्वासाशिवाय नोट्स वाजण्यासाठी बोटांचा वापर केला जात नाही.परिपूर्णता येईपर्यंत सराव करण्याचा प्रयत्न केला पाहिजे. आरोह वेळेच्या मर्यादेशिवाय. स्वर सह व्हॉईसचे योग्य सिंक्रोनाइझ करणे खूप महत्वाचे आहे.

Sargam Lession 1

Best Keybord for biginner are :-

Casio SA76 Mini Portable Keyboard

Casio CTK-2550 61-Key Portable Keyboard

Yamaha PSRF51 61-Keys Portable Keyboard